EMERYTURA- PO MĘŻU

Emeryturę może otrzymywać wyłącznie osoba, która ją wypracowała. Przejście emerytury z osoby zmarłej na jej małżonka, jest wyłącznie skrótem myślowym. Wdowa nie otrzymuje bowiem tej emerytury, lecz może otrzymywać inne świadczenie ze środków wypracowanych przez zmarłego za jego życia, tj. rentę rodzinną. Jeśli wdowa posiadała swoje świadczenie np. emeryturę, wówczas może dokonać wyboru między własnym świadczeniem, a świadczeniem po zmarłym małżonku, jeśli będzie dla niej korzystniejsze, bo wyższe. Decyduje o tym wdowa.

Renta rodzinna jest pochodnym świadczeniem z ubezpieczenia społecznego przysługującym z tytułu utraty żywiciela rodziny, dlatego istotne jest aby współmałżonkowie przed śmiercią pozostawali we wspólności małżeńskiej, co oznacza, że powinni mieszkać i gospodarować wspólnie.. Potwierdzeniem tego faktu, jest oświadczenie złożone przez wdowę.

Nabycie przez wdowę prawa do renty rodzinnej uzależnione jest od tego, czy zmarły małżonek w chwili śmierci miał ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, względnie czy spełniał warunki do uzyskania jednego z tych świadczeń, ale nie dysponował decyzją o jego przyznaniu. W praktyce oznacza to, że w sytuacji, gdy nie jest możliwe ustalenie prawa zmarłego do emerytury lub renty (np. z powodu braku wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego) – renta rodzinna nie przysługuje.

Ponadto, zgodnie z art. 70 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 291 z późn. zm., dalej u.e.r.f.u.s.) wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1. w chwili śmierci małżonka miała przynajmniej 50 lat,
2. w chwili śmierci małżonka nie była zdolna do pracy,
3. skończyła 50 lat lub stała się niezdolna do pracy pięć lat po śmierci małżonka,
4. wychowuje dziecko do 16 roku życia, lub 18 roku życia kontynuującego naukę, które ma prawo do ubiegania się o rentę rodzinną,
5. wychowuje dziecko niezdolne do samodzielnej egzystencji lub do pracy, któremu przysługuje renta rodzinna.

Uwaga! Wdowa nabędzie prawo do renty rodzinnej również w przypadku, gdy ukończy 50 lat lub stanie się niezdolna do pracy w ciągu 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowania małoletnich, o których mowa powyżej w pkt. 2.

Prawo do renty rodzinnej przysługuje również małżonce rozwiedzionej lub wdowie, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, jeżeli – oprócz spełnienia ww. warunków określonych w art. 70 ust. 1 lub 2 – miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

Co ważne, należy pamiętać, że renta rodzinna jest jedna, a więc w przypadku, gdy prawo do niej ma większa liczba osób, np. małżonka i dzieci zmarłego, przysługuje jedna łączna renta rodzinna podlegająca podziałowi na równe części między te osoby.

Renta rodzinna przysługuje w wysokości uzależnionej od liczby osób uprawnionych i tak zgodnie z art. 75 ust. 1 u.e.r.f.u.s. jeśli świadczenie przysługuje

1. jednej osobie – wysokość renty równa się 85 proc. świadczenia, tj. emerytury bądź renty, którą otrzymywałby zmarły;
2. dwóm osobom – wysokość renty równa się 90 proc. tego świadczenia;
3. trzem osobom lub więcej – wysokość renty równa się 95 proc. tego świadczenia.

Rentę rodzinną otrzymuje się od dnia powstania prawa do niej, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożono wniosek o rentę. Jeżeli wniosek złożono w miesiącu, w którym zmarł małżonek bądź w następnym miesiącu, to renta rodzinna przysługuje od dnia śmierci małżonka – pod warunkiem, że już wtedy były spełnione warunki do przyznania renty.

Uwaga! Przepisy dotyczące uprawnień wdowy do renty rodzinnej po zmarłym małżonku stosuje się odpowiednio też do wdowca!!!

Do pobrania  w załączniku : WNIOSEK O RENTĘ RODZINNĄ

Autor: radca prawny Beata Rataj